تعرفه گمرکی که اغلب به عنوان نرخ گمرکی از آن یاد می شود، مجموعه ای جامع از قوانین و مقررات را تشکیل می دهد که بر اعمال عوارض گمرکی بر کالاهای وارداتی و صادراتی حاکم است. این ساختارهای تعرفه‌ای معمولاً توسط ارگان‌های دولتی یا سازمان‌های مرتبط ایجاد می‌شوند و برای اهداف متعددی از جمله تنظیم تجارت بین‌المللی، حفاظت از صنایع داخلی و ارتقای صادرات یک کشور طراحی شده‌اند.
تعرفه های گمرکی چارچوب های پیچیده ای هستند که در آن تعیین عوارض قابل اعمال به عواملی مانند نام محصول، کشور مبدا و مقصد و همچنین وزن و ارزش آن بستگی دارد. این تعرفه ها معمولاً در قالب جدول گمرکی یا یک سری کد ارائه می شوند که به دقت توسط گمرکات مربوطه تعریف می شوند. با استفاده از این تعرفه ها، مقامات گمرکی می توانند مالیات، عوارض گمرکی و هزینه های لازم مربوط به واردات یا صادرات کالا را به دقت محاسبه کنند.
در اصل، تعرفه گمرکی به عنوان یک معیار عددی برای طبقه بندی و تعیین وضعیت کالا در طی فرآیند ترخیص، نقش محوری در واردات کالا ایفا می کند. تعرفه گمرکی را می توان به عنوان میزان حقوق ورودی که برای واردات کالا باید پرداخت شود تعریف کرد. از نظر تاریخی، تعرفه‌های گمرکی تکامل یافته و سیستم‌ها و روش‌های مختلفی از جمله عناصر مربوط به امور گمرکی، حمل‌ونقل، آمار و بیمه و غیره را در خود جای داده‌اند.
یکی از مهمترین جنبه های ترخیص کالا از گمرک در تجارت بین المللی، کد تعرفه گمرکی است که اغلب به عنوان کد سیستم هماهنگ (HS) شناخته می شود. این کد به عنوان یک شناسه جهانی برای هر محصول عمل می کند و آن را به ابزاری ضروری برای معامله گران تبدیل می کند.
هنگام درگیر شدن در تجارت جهانی، به هر محصول یک کد HS منحصربه‌فرد اختصاص داده می‌شود که طبقه‌بندی و ردیابی کالاها را در سراسر مرزها ساده می‌کند. این کدها در حصول اطمینان از وضع حقوق گمرکی مناسب و تسهیل جریان روان کالاها در بازار جهانی مؤثر هستند.
مفهوم تعرفه گمرکی
تعرفه در اصطلاح دو معنای متفاوت در ذهن ایجاد می کند.
1. معنی عام
این مفهوم که به غلط در میان افراد ترخیص کار گمرک و دارندگان کالا رواج یافته این است که به طور مثال می گویند تعرفه ی یخچال چند درصد است که منظور از این جمله میزان حقوق ورودی قابل پرداخت آن کالا است که در کتاب تعرفه گمرکی آورده شده و مثلا در پاسخ می گویند 25 درصد.
2.معنی خاص
در این مفهوم تعرفه گمرکی به عنوان ردیفی ازتعرفه کالاهای وارداتی که درنمانکلاتورسیستم ثبت شده ذکر می گردد. در کتاب تعرفه ی مورد استفاده در ایران برای هر ردیف کالا، رقمی به عنوان میزان حقوق ورودی تعریف شده است.به طور مثال وقتی می پرسند تعرفه گمرکی اتوی برقی چیست؟ منظور ذکر شماره 8 رقمی تعرفه ی مربوط به آن کالا است.
کاربردهای کد تعرفه گمرکی
کد تعرفه گمرکی، همچنین به عنوان کد سیستم هماهنگ (HS) شناخته می شود، نقشی محوری برای کشورها و سازمان های مرتبط ایفا می کند و به عنوان یک ابزار همه کاره با طیف گسترده ای از کاربردها عمل می کند.
کد تعرفه به عنوان یک استاندارد بین المللی برای تعیین حقوق ورودی کالاها عمل می کند و کاربرد آن را فراتر از عوارض گمرکی گسترش می دهد. در اینجا جزئیات بیشتر و کاربردهای کد تعرفه آمده است:
الزامات مجوز: کد HS نقش مهمی در تعیین اینکه آیا واردات کالاهای خاص نیاز به مجوز دارد یا خیر، دارد. دولت‌ها و مقامات گمرکی از این کد برای طبقه‌بندی محصولات استفاده می‌کنند، که می‌تواند به تعیین اینکه آیا اقلام خاص مشمول محدودیت‌های واردات، صدور مجوز یا سایر الزامات نظارتی هستند یا خیر، کمک می‌کند.
دقت پیش فاکتور: دقت در گزارش کد HS صحیح در پیش فاکتور بسیار مهم است. یک کد نادرست، چه عمدی یا غیر عمدی انجام شود، می تواند منجر به مجازات و جریمه شود. این جریمه ها که برای خریدار صاحب کالا اعمال می شود می تواند بین 50 تا 200 درصد ارزش گمرکی کالا باشد. از این رو، اطمینان از استفاده از کد HS مناسب برای جلوگیری از اشتباهات پرهزینه در هنگام ترخیص کالا از گمرک ضروری است.
جمع آوری مالیات های داخلی: کد HS به جمع آوری مالیات های داخلی در یک کشور کمک می کند. با طبقه‌بندی دقیق کالاها، دولت‌ها می‌توانند مالیات‌های مناسب مانند مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یا عوارض مالیات غیر مستقیم بر اقلام وارداتی وضع کنند. این درآمد مالیاتی به امور مالی کشور، حمایت از خدمات عمومی و توسعه زیرساخت کمک می کند.
تعیین تعرفه های گمرکی: شاید اساسی ترین هدف کد HS تعیین تعرفه ها، مالیات ها و عوارض گمرکی باشد که باید برای کالاهای وارداتی و صادراتی اعمال شود. این کد یک راه استاندارد برای طبقه بندی محصولات ارائه می دهد و به مقامات گمرک اجازه می دهد تا هزینه های مناسب را به طور دقیق محاسبه کنند.
مقررات تجارت بین المللی: کد HS به عنوان سنگ بنای تنظیم تجارت بین المللی عمل می کند. این به دولت ها کمک می کند تا کنترل خود را بر جابجایی کالاها از طریق مرزها حفظ کنند و اطمینان حاصل کنند که محصولات به درستی طبقه بندی شده و تابع مقررات مناسب هستند.
تحلیل بازار: کد HS ابزاری ارزشمند برای تحلیل بازار است. کسب‌وکارها، سازمان‌های تجاری و دولت‌ها از آن برای ارزیابی جریان‌های تجاری، ردیابی حجم محصولات خاص ورودی یا خروجی از یک کشور و تصمیم‌گیری آگاهانه بر اساس روند بازار استفاده می‌کنند.
شناسایی مبدأ کالا: در بازار جهانی، تعیین مبدأ کالا برای اهداف مختلف، مانند قراردادهای تجاری ترجیحی، الزامات برچسب‌گذاری و کنترل کیفیت، بسیار مهم است. کد HS به شناسایی محل تولید یا پردازش یک محصول کمک می کند.
پیشگیری از قاچاق: مقامات گمرکی از کد HS برای کشف و جلوگیری از فعالیت ها و واردات کالاهای قاچاق استفاده می کنند. با طبقه بندی دقیق محصولات، آنها می توانند مغایرت ها و تجارت غیرقانونی احتمالی را شناسایی کنند و در نتیجه امنیت مرزها را تقویت کنند.
آمار: دولت ها و سازمان های بین المللی برای جمع آوری آمار تجارت به کد HS تکیه می کنند. این داده ها برای تجزیه و تحلیل اقتصادی، سیاست گذاری و ارزیابی عملکرد تجاری یک کشور بسیار ارزشمند است.
به طور خلاصه، کد تعرفه گمرکی یا کد HS، ابزار همه کاره ای است که از مقررات مؤثر تجارت بین المللی پشتیبانی می کند. با ارائه یک سیستم طبقه بندی استاندارد، ارزیابی مناسب حقوق گمرکی را تضمین می کند، به کنترل جابجایی کالا کمک می کند، تجزیه و تحلیل بازار را امکان پذیر می کند، منشا محصول را شناسایی می کند، به جلوگیری از تجارت غیرقانونی کمک می کند و به عنوان پایه ای برای آمار تجارت جامع عمل می کند. استفاده از کد HS توانایی یک کشور را برای تنظیم تجارت بین‌المللی و افزایش درآمد آن با اعمال تعرفه‌های دقیق برای کالاها بهینه می‌کند.