منظور از تشریفات گمرکی چیست؟

تشریفات گمرکی به مجموعه‌ای از مراحل و رویه‌ها گفته می‌شود که برای ترخیص کالا از گمرک انجام می‌گیرد. این فرآیندها بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های خاصی شکل می‌گیرند و شامل تنظیم اظهارنامه و ارائه آن به سازمان گمرک است. هرگاه بخواهید کالایی را به کشور وارد کنید یا صادراتی انجام دهید، آن کالا باید از گمرک عبور کند و مجموعه این اقدامات که باید انجام شود، به‌عنوان تشریفات گمرکی شناخته می‌شود .گمرک‌های کشور ما نیز ضوابط و تشریفات خاصی برای مراودات کالا تعیین کرده‌اند و عبور و مرور کالا بر اساس این ضوابط صورت می‌گیرد. این امر باعث کاهش فرارهای مالیاتی و ایجاد رقابتی عادلانه میان صادرکنندگان و واردکنندگان شده است.

مراحل تشریفات گمرک برای ترخیص کالا

برای ترخیص کالا از گمرک لازم است یک سری مراحل و تشریفات گمرکی را انجام دهید. تشریفات گمرکی ترخیص کالا ممکن است با توجه به ماهیت کالا با هم متفاوت باشد، مثلا برای ترخیص یک کالا به یک مدرک و مجوز خاص نیاز داشته باشید.

به طور کلی تشریفات گمرکی ترخیص از مراحلی تشکیل شده است که در ادامه به بررسی این مراحل می‌پردازیم:

ارائه اظهارنامه به بخش تطبیق اسناد گمرک

تنظیم اظهارنامه گمرکی در سامانه EPL و ارائه آن به بخش تطبیق اسناد گمرک، لازمه تشریفات گمرکی مربوط به ترخیص کالا است. اظهار‌کننده می‌بایست، مدارکی همچون سیاهه خرید، گواهی مبدا و اسناد بانکی را به اظهارنامه خود ضمیمه کند. در حقیقت این مرحله، شامل تنظیم اسناد و ورود اطلاعات است.

در زمان ثبت اظهارنامه گمرکی لازم است مدارکی برای اظهار کالا ارائه گردد، برخی از این مدارک عبارتند از:

کارت بازرگانی:کارت بازرگانی مجوزی است که برای تجارت خارجی به شخصی داده می‌شود و یکی از مهم‌ترین مدارکی است که هر واردکننده و صادرکننده‌ای باید آن را دریافت کند.

قبض انبار: سندی که تعداد و وزن کالا و محل انبار را نشان می‌دهد، قبض انبار نامیده می‌شود. این سند توسط انباردار گمرک صادر می‌شود.

بارنامه: بارنامه، سندی است که شرکت حمل کالا صادر می‌کند که شامل مشخصات کالا، ارسال‌کننده، دریافت‌کننده و هزینه‌هایی مانند میزان بیمه، کمیسیون و صافی، تعداد و وزن کالا، است.

ترخیصیه: سندی با عنوان تسویه حساب صاحب کالا با شرکت را ترخیصیه می‌گویند.

گواهی مبدا: گواهی مبدا، نشان دهنده کشور تولید‌کننده محصول است.

فاکتور یا سیاهه خرید (invoice): صورتحساب سندی است که، در مقابل ارائه کالا و خدمات توسط فروشنده یا صادر‌کننده ارائه می‌شود.

پروفرما (پیش فاکتور): سندی است که، توسط فروشنده صادر می‌شود و شامل نام و نشانی فروشنده و خریدار، مقدار و تعداد کالا، قیمت واحد کالا و قیمت کل، شرایط پرداخت، زمان تحویل کالا، مدت اعتبار پروفرما، مبدا کالا می‌شود.

پکینگ لیست (packing list): مشخصات کامل پکینگ کالا، اعم از نام کالا، ابعاد کارتن و… را پکینگ لیست می‌گویند.

احراز هویت و اظهار کالا

اسنادی که اظهارکننده به گمرک تحویل می‌دهد، توسط دایره فنی یا احراز هویت (با اطلاعات ذخیره شده در سیستم هوشمند مرکزی) تطبیق داده می‌شود. در صورت تطبیق نداشتن این اطلاعات، اظهارنامه برای اصلاح و یا تکمیل اطلاعات برگشت داده خواهد شد. در این موقعیت، اظهار‌کننده باید با مراجعه به واحد ورود اطلاعات اصلاحات لازم را انجام داده و یک نسخه جدید از آن تهیه نماید. پس از آن، یک شماره به عنوان شماره ثبت اظهارنامه (کوتاژ) به صاحب کالا داده می‌شود.

فعالیت‌های دایره احراز هویت به شرح زیر است.

احراز مالکیت: گمرک در مرحله اول، مالکیت اسناد خرید یا اینویس (invoice)  و بارنامه را بررسی می‌کند.

احراز صلاحیت صاحب کالا یا احراز شرایط: در این مرحله صلاحیت صاحب کالا مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• بررسی اعتبار کارت بازرگانی
• محرومیت قانونی صاحب کالا از دخالت در اموال خود
• بررسی بدهی‌های فرد به گمرک
• موارد قانونی که مانع دخالت فرد در امور تجاری باشد

بررسی اسناد: اطلاعات مربوط به وزن کالا، تعرفه، بسته بندی، کشور سازنده و مشخصات اسناد بانکی و انطباق آن‌ها با سایر اسناد مربوط به این بخش می‌شود.

ارزیابی گمرک

در این مرحله مشخصات ظاهری و فیزیکی بسته، تعداد، علائم و ابعاد توسط کارشناس ارزیاب مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای ارزیابی کالا در یکی از مسیرهای گمرکی سبز (سرعت و راحتی بالای ترخیص) ، زرد (نیازمند به گواهی آزمایشگاه یا استاندارد) و قرمز (بررسی مشخصات فیزیکی کالا و اسناد) قرار می‌گیرد.

سرانجام پس از امضای کارشناس و رئیس سرویس ارزیابی، اظهارنامه به واحد صندوق و صدور پروانه گمرکی ارسال می‌شود.

ترخیص کالا

پس از انجام تمامی مراحل فوق، اظهارنامه و فیش بانکی به صندوقدار تحویل داده می‌شود. سپس پروانه گمرکی، توسط مسئول صندوق مهر و امضا شده و مراحل آخر ترخیص کالا از گمرک طی می‌شود.

صاحب کالا می‌تواند با مراجعه به اداره‌ی گمرک، بیجک گمرکی خود را دریافت کند. وی با داشتن سند مذکور، می‌تواند نسبت به بارگیری یا ترخیص کالا اقدام نماید.

 

تفاوت تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از گمرک

تشریفات گمرکی به‌ عنوان مراحلی از واردات یا صادرات محصولات مختلف در گمرکات کشور انجام می‌شود. این ضوابط با ثبت‌نام و دریافت اظهارنامه گمرکی آغاز شده و با واردات یا صادرات و سپس پرداخت عوارض ادامه می‌یابد. در پایان نیز پس از پردازش و انجام کارهای نهایی به مرحله ترخیص کالا از گمرک می‌رسیم. به بیان دیگر، ضوابط و تشریفات گمرکی برای یک کالا انجام خواهند شد تا به ترخیص کالا از گمرک برسیم.

تشریفات گمرکی برای صادرات کالا

جلوگیری از تأخیر در فرآیند صادرات یکی از چالش‌های مهم برای صادرکنندگان است که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر هزینه‌های اضافی و اعتبار برند در سطح بین‌المللی داشته باشد. تشریفات گمرکی برای صادرات کالا شامل چند مرحله کلیدی است که باید به‌دقت انجام شوند تا صادرات به‌موقع و با کمترین ریسک انجام شود. ابتدا، فرد یا شرکت صادرکننده باید در سامانه مربوطه ثبت‌نام کند و اطلاعات لازم را وارد نماید. سپس، اظهارنامه صادرات باید تهیه شود که شامل اطلاعات مربوط به کالا، مبلغ صادرات، نحوه حمل‌ونقل و جزئیات دیگر است. پس از آن، گمرک کالا را برای بررسی صحت اظهارنامه و ارزیابی کیفیت بازرسی می‌کند؛ در صورت تطابق کالا با اطلاعات ارائه‌شده، مجوز صادرات صادر می‌شود. در نهایت، صادرکننده باید هزینه‌های مربوط به گمرک شامل عوارض صادراتی را پرداخت کند تا کالا برای تحویل و ارسال به مقصد آماده شود.

مدارک لازم برای ترخیص کالا از گمرک

برای انجام ترخیص کالا از گمرک، ارائه اسناد و مدارک، نقش مهمی در تشخیص هویت کالا، تأیید مبدأ و مقصد آن، پرداخت عوارض و مالیات، و انجام سایر اقدامات گمرکی دارد. مهم‌ترین اسناد و مدارک موردنیاز جهت ترخیص کالا:

• اظهارنامه
• کپی کارت بازرگانی
• قبض انبار
• بارنامه و بیمه‌نامه
• گواهی ترخیصیه
• گواهی مبدأ
• فاکتور یا سیاهه خرید
• مجوزهای قانونی موردنیاز
• پروانه بهره‌برداری
• وکالت‌نامه رسمی